Bắt đầu khởi nghiệp trong lĩnh vực cá cược trực tuyến tưởng chừng là cuộc chơi của dữ liệu, công nghệ và thuật toán. Nhưng với tôi, yếu tố khiến một startup đi lệch hướng đôi khi lại đến từ bên trong: cảm xúc. Tôi từng mắc sai lầm chỉ vì quá tin vào trực giác, quá mềm lòng khi quản trị. Và cũng từ những va vấp đó, tôi học được rằng quản trị cảm xúc không phải là kỹ năng, mà là yếu tố sống còn với mọi nhà sáng lập.
Khi cảm xúc khiến tôi ra quyết định sai
Tôi từng nghĩ mình đủ lý trí để tránh những sai lầm do cảm xúc chi phối. 10 năm về trước, tôi sống và làm việc trong một môi trường đề cao dữ liệu, tính hệ thống và tư duy logic. Nhưng làm doanh nghiệp, đặc biệt là một nền tảng cá cược như Won88, tôi nhận ra cảm xúc không biến mất khi bạn làm sếp. Nó chỉ giấu mình khéo hơn và đánh lừa bạn vào những thời điểm không ngờ tới.
Giao việc theo cảm tính, không dựa trên năng lực
Ở giai đoạn đầu khi xây dựng bộ máy, tôi từng ưu tiên những người tôi cảm thấy gần gũi, có thời gian gắn bó trong quá khứ. Tôi tin rằng hiểu nhau là đủ để làm việc ăn ý. Nhưng hiểu nhau không có nghĩa là người đó có đủ kỹ năng cho vị trí được giao. Một người từng làm chung với tôi ở Hàn Quốc được chọn làm trưởng nhóm vận hành vì tôi tin anh ấy, không phải vì anh giỏi hơn những ứng viên khác. Ba tháng sau, bộ phận đó rối loạn, tiến độ trễ, quy trình đứt gãy. Tôi đã đặt cảm xúc vào vị trí lẽ ra phải do lý trí kiểm soát.
Đầu tư vì hào hứng
Có một thời điểm tôi bị cuốn theo xu hướng game NFT và blockchain. Nghe đâu cũng là tương lai, là đổi mới, là xu thế. Và tôi lao vào một dự án thử nghiệm với tâm lý háo hức, thiếu kiểm chứng về hành vi người dùng lẫn mô hình vận hành. Khoản đầu tư đó không sinh lời, không tạo ảnh hưởng và cũng không phù hợp với chiến lược dài hạn của Won88. Tôi không mất tiền nhiều, nhưng mất thời gian và mất luôn niềm tin từ đội ngũ.
Tức giận trong lúc họp
Có một buổi họp với bộ phận kỹ thuật, khi một lỗi vận hành ảnh hưởng đến giao diện người dùng xảy ra đúng tuần có chiến dịch truyền thông lớn. Tôi phản ứng quá mức. Không phải vì lỗi đó quá nghiêm trọng, mà vì tôi đang áp lực. Áp lực từ kỳ vọng của khách hàng, từ những con số tôi tự đặt ra và chưa đạt được. Nhưng đội ngũ không biết điều đó. Họ chỉ thấy tôi mất bình tĩnh và đẩy áp lực sang họ. Không khí làm việc trùng xuống ngay sau hôm đó. Mất gần một tháng để khơi lại tinh thần nhóm.
Chần chừ vì sợ làm người khác tổn thương
Tôi từng biết rõ một nhân sự cấp trung không còn phù hợp, nhưng vẫn giữ lại vì không muốn khiến anh ấy cảm thấy thất bại. Sự chần chừ ấy dẫn đến nhiều hệ quả khác: hiệu suất nhóm giảm, những người giỏi hơn cảm thấy không công bằng, mọi người ngại góp ý thật. Khi tôi cuối cùng cũng ra quyết định điều chuyển, thì hai người trong nhóm đã rời đi. Tình cảm không sai, nhưng nếu để nó cản trở điều cần làm, thì người tổn thương sau cùng lại là cả tập thể.
Tự tin thái quá sau vài thành công ban đầu
Khoảng năm 2021, Won88 đạt được mức tăng trưởng rất tích cực. Một số báo mạng và cộng đồng gọi chúng tôi là nền tảng cá cược cá nhân hóa đầu tiên tại Việt Nam. Tôi bắt đầu nghĩ rằng đội ngũ của mình đã làm đúng mọi thứ. Nhưng chính sự tự tin đó khiến tôi không để ý những dấu hiệu cảnh báo trong dữ liệu truy cập khu vực Đông Nam Á. Chúng tôi chậm nâng cấp hạ tầng, không tối ưu trải nghiệm cho thiết bị di động. Và đến mùa cao điểm, hệ thống chịu tải kém, người dùng phản hồi tiêu cực. Từ một dấu hiệu đáng mừng, tôi đã tự tạo ra một lỗ hổng vì quên rằng mọi thành công đều cần tiếp tục được điều chỉnh.
Học cách quản lý cảm xúc và lý trí sau thất bại
Theo một nghiên cứu của Harvard Business Review, trí tuệ cảm xúc (EQ) chiếm tới 90% sự khác biệt giữa các lãnh đạo giỏi và lãnh đạo trung bình. Tôi tin điều đó, vì bản thân tôi đã từng là người thất bại chỉ vì không kiểm soát được chính mình.
Nhận diện cảm xúc ngay khi nó xuất hiện
Việc đầu tiên tôi học là gọi đúng tên cảm xúc của mình. Mỗi khi thấy bực, lo, hụt hẫng, tôi dừng lại và nhận diện nó ngay lập tức. Nếu không làm được bước này, bạn sẽ hành động theo cảm xúc mà không nhận ra.
Gợi ý cho người trẻ: hãy thử ghi lại 3 cảm xúc lớn nhất trong ngày. Mỗi tuần, nhìn lại bạn sẽ biết mình đang bị điều gì chi phối.
Tách cảm xúc ra khỏi hoàn cảnh
Tôi từng đổ lỗi cho người khác chỉ vì bản thân đang mệt mỏi. Điều này rất phổ biến. Bạn cần phân biệt cảm xúc hiện tại có thực sự đến từ tình huống đó không. Nếu không, hãy hoãn ra quyết định.
Một mẹo nhỏ: khi tức giận, đếm chậm từ 10 về 1. Nghe đơn giản nhưng có tác dụng về mặt thần kinh học trong việc điều chỉnh vùng amygdala.
Tạo quy tắc hành động, không hành động theo cảm xúc
Tôi có một nguyên tắc riêng: “Không phản hồi email trong vòng 30 phút nếu đang khó chịu”. Quy tắc này giúp tôi tránh được nhiều mâu thuẫn không cần thiết. Bạn có thể đặt ra quy tắc riêng cho mình.
Ví dụ: Không nhắn tin quan trọng sau 22h. Không nhận lời hợp tác nếu chưa suy nghĩ qua 1 đêm.
Dùng dữ liệu để kéo lý trí trở lại
Khi cảm xúc mạnh, rất dễ ra quyết định sai. Lúc đó, tôi lôi số liệu ra xem. Việc nhìn thấy con số sẽ giúp não bạn quay lại chế độ lý trí. Đây là cách tôi đã áp dụng rất hiệu quả trong điều hành Won88.
Nghiên cứu từ Stanford cho thấy, việc nhìn thấy dữ liệu khách quan giúp giảm 40% mức độ thiên kiến cảm xúc khi ra quyết định.
Học nhanh từ sai lầm, đừng gặm nhấm
Tôi không dành thời gian để dằn vặt. Khi một quyết định sai lầm xảy ra, tôi ghi nhận bài học và bước tiếp. Việc gặm nhấm cảm xúc tội lỗi không giúp bạn trở thành người lãnh đạo tốt hơn.
Lời khuyên thực tế: Sau mỗi sai lầm, viết lại 3 điều bạn sẽ làm khác đi nếu có lại cơ hội đó. Và giữ nó trong sổ tay cá nhân.
Rèn EQ như một kỹ năng
EQ không phải là tính cách. Đó là một nhóm kỹ năng bạn có thể học. Tôi đã học nó qua phản hồi của đồng đội, qua việc quan sát chính mình, và từ những người đi trước. Đừng nghĩ EQ là bẩm sinh. Bạn hoàn toàn có thể rèn luyện nó.
Trải qua hơn 10 năm khởi nghiệp, từ Hàn Quốc về Việt Nam, từ thất bại đầu tiên đến việc gây dựng Won88, tôi nhận ra một điều: làm founder giỏi không chỉ là giỏi giải quyết vấn đề, mà còn là giỏi giữ mình tỉnh táo trước mọi biến động nội tâm. Sự hưng phấn có thể khiến bạn đầu tư sai, sự tức giận có thể làm bạn mất người tài, và sự chần chừ vì yếu tố tình cảm có thể đánh đổi cả một cơ hội tốt. Đó không phải là lý thuyết, đó là những bài học kinh doanh tôi đã phải học bằng chính trải nghiệm.
Nếu bạn đang trên hành trình xây dựng doanh nghiệp của riêng mình, hãy bắt đầu bằng việc học cách quản trị cảm xúc trước khi quản trị người khác. Vì doanh nghiệp không được dẫn dắt bằng cảm xúc, mà bằng sự hiểu rõ cảm xúc và vượt lên nó đúng lúc.
