Đối mặt với nền kinh tế khó khăn sau đại dịch, trong lòng chúng ta rối ren cảm xúc: lo lắng, quan ngại, sợ hãi, muộn phiền,… ngày nào thức dậy cũng là một đống bộn bề lo âu. Tivi, báo đài,… dành lời khuyên: hãy thử thiền định!
Nhưng hẳn trong lòng bạn còn mối nghi ngờ: liệu việc dành 20 phút thiền định mỗi ngày là một sự đầu tư thời gian hợp lý, khi mà còn quá nhiều trách nhiệm bủa vây? Công việc, gia đình, tiền bạc… thậm chí không có thời gian để thở chứng đừng nói chỉ ngồi không, không làm gì cả. Vậy mà suốt 10 năm qua, dù bận trăm công nghìn việc, tôi vẫn thiền mỗi sáng. Vì đơn giản, thiền định chính là tập trung để sống ở hiện tại.
Tôi đến với thiền như nào?
Trước khi biết đến thiền, cuộc sống của tôi là một chuỗi ngày căng thẳng và áp lực. Công việc điều hành Won88 đã chiếm trọn thời gian và tâm trí của tôi. Lúc đó, tôi tin rằng, một người điều hành doanh nghiệp thì không thể có khái niệm “ngồi yên”. Nếu bạn không chạy, người khác sẽ chạy trước. Nếu bạn dừng lại, hệ thống sẽ dừng theo. Và thế là tôi mang theo niềm tin đó trong rất nhiều năm. Thức dậy là bật máy, vừa đánh răng vừa kiểm tra dashboard, vừa ăn sáng vừa lướt báo cáo. Trong đầu luôn có ít nhất 3 luồng suy nghĩ chạy song song: một về vận hành, một về truyền thông, một về chiến lược. Tôi gọi đó là “đa nhiệm” và nghĩ mình đang làm rất tốt.
Nhưng rồi thời gian cứ thế trôi đi, tôi thấy mỗi ngày của mình như một vòng lặp lại, khiến tôi chìm trong cảm xúc chán nản. Tôi nhận ra mình cần làm điều gì đó để vượt qua trạng thái này.
Tôi bỗng nhớ lại 1 câu nói trong cuốn sách, Đức Phật từng dạy rằng, đôi khi chính lúc con người thấy mình lạc lối nhất, lại là khoảnh khắc mở ra con đường trở về với chính mình. Và như một cơ duyên, tôi đã chọn tìm đến thiền.
Dấu hiệu bạn cần thiền: “cái bẫy” mang tên bận rộn
Có một cách kiểm tra đơn giản nhất để biết bạn có cần thiền hay không:
Bạn có 5 phút mỗi ngày để ngồi yên không làm gì không?
Nếu câu trả lời là không, thì chính xác là bạn cần thiền.
Việc lúc nào cũng bận rộn thường không phản ánh bạn “quan trọng” đến mức nào, mà phản ánh bạn đang ưu tiên điều gì. Và thực tế là: nếu những người thành công như Tim Ferriss, Oprah Winfrey, Ray Dalio hay Ellen DeGeneres đều duy trì thói quen thiền mỗi ngày, thì bạn cũng có thể.
Nhiều người tin rằng, dù lịch trình có kín đến đâu, họ vẫn làm chủ được cuộc sống của mình. Nhưng đôi khi, chính bạn cũng không nhận ra việc liên tục phải làm gì đó, nói chuyện gì đó, cập nhật điều gì đó… đang âm thầm điều khiển bạn như thế nào.
Dưới đây là vài dấu hiệu rõ ràng cho thấy bạn có thể sẽ được lợi rất nhiều nếu bắt đầu thiền:
- Bạn liên tục kiểm tra điện thoại xem có thông báo mới
- Bạn cảm thấy có lỗi nếu một ngày quá “nhàn rỗi”
- Bạn khó thư giãn hoặc khó ngủ mà chỉ nghĩ đến công việc
- Bạn thấy khó chịu khi phải ngồi yên trong im lặng, không có bất kỳ thứ gì để làm
- Mỗi ngày của bạn chỉ toàn những việc cần “checklist” và hoàn thành
- Bạn khó trò chuyện mà không nhắc đến công việc
- Người khác gọi bạn là “con nghiện việc”
Nếu bạn gật đầu với một hoặc vài câu trong số này, thì thiền không phải là thứ nên thử cho vui. Nó là thứ bạn đang cần, ngay bây giờ.
Thiền giúp tôi trở thành người lãnh đạo tốt hơn
Thiền, về bản chất, không phải là ngồi yên để “tĩnh tâm” một cách mơ hồ. Theo nhà thần kinh học Judson Brewer, tác giả cuốn “Unwinding Anxiety”, thiền giúp kích hoạt vùng não liên quan đến tự nhận thức (self-awareness) và làm dịu hệ thần kinh giao cảm. Từ đó tạo điều kiện cho các quyết định bớt phản xạ, nhiều lựa chọn hơn.
Tôi hay có thói quen viết nhật ký. Và khi tìm đến thiền, tôi rất muốn biết nó thay đổi cuộc đời mình như nào. Vì vậy, ngày nào tôi cũng viết nhật ký, ghi lại những trải nghiệm, nhận thức, sự thay đổi dù là rất nhỏ sau mỗi buổi tập. Rất vui vì có cơ hội chia sẻ những dòng lưu bút này đến với các bạn. Tôi hy vọng danh sách này sẽ truyền cảm hứng cho ai đó đang trên hành trình của bạn.
“Reset” não bộ trước khi bắt đầu một ngày mới
Trong môi trường doanh nghiệp, đặc biệt là khi điều hành một hệ thống như Won88, mỗi buổi sáng bắt đầu với khối lượng thông tin rất lớn: dữ liệu hệ thống, báo cáo tài chính, insight hành vi, phân tích rủi ro… Nếu để não bộ tiếp xúc với tất cả những thứ này ngay sau khi thức dậy, bạn đang dồn tải lên hệ thần kinh khi nó còn chưa sẵn sàng.
Thiền cho tôi một cách khác để bắt đầu một ngày mới. Về mặt sinh lý, chỉ cần 5 – 10 phút tập trung vào hơi thở, hệ thần kinh phó giao cảm đã được kích hoạt, đưa cơ thể thoát khỏi trạng thái phản ứng và chuyển sang trạng thái nhận thức chủ động. Tôi không còn bắt đầu ngày mới trong trạng thái vội vàng và căng thẳng như trước. Tôi học được cách chậm lại, lùi một bước, chờ cho cảm xúc đi qua. Chỉ vài phút ngồi thiền cũng đủ giúp tôi nhận ra mình đang bị điều gì chi phối. Là mong muốn chứng tỏ. Là nỗi sợ mất cơ hội. Là cảm giác bị thách thức. Khi thấy rõ thứ đang làm mình mất kiểm soát, tôi tự nhiên không còn bị nó “dắt” đi nữa.
Giữ được “cái đầu lạnh” khi ra quyết định lớn
Là người đứng đầu một nền tảng cá cược, mỗi ngày tôi đối diện với hàng loạt lựa chọn có thể ảnh hưởng đến hàng nghìn người chơi, đến đội ngũ, đến vận hành. Có lúc là vấn đề tài chính. Có lúc là một lỗi hệ thống. Có lúc là áp lực đến từ cơ quan quản lý, từ đối tác, từ chính nội bộ. Quyết định phải được đưa ra nhanh. Nhưng không phải lúc nào cũng nên đưa ra trong lúc cái đầu “đang nóng”.
Cái khó không nằm ở việc thiếu thông tin. Mà nằm ở chỗ bạn biết hết thông tin rồi, nhưng vẫn bị tâm lý lấn át. Khi một sự cố xảy ra, cảm xúc thường kéo đến trước lý trí. Nó đẩy bạn vào trạng thái phòng vệ, muốn phản ứng, muốn xử lý ngay để dập lửa. Và chính trong lúc ấy, sai lầm thường xảy ra.
Thiền giúp tôi thấy được điểm đó. Có lúc tôi thấy mình bắt đầu khó chịu, nhưng thay vì phản ứng ngay, tôi chỉ nhận ra cảm xúc đó đang đến. Tôi không gồng lên để kìm nén, cũng không lao vào tranh luận hay ra quyết định ngay lúc ấy. Tôi để “nó” ở đó, rồi quay lại với nhịp công việc sau vài phút, khi đầu óc đầu đã đủ bình tĩnh để suy nghĩ rõ ràng. Lặp lại điều đó mỗi ngày, tôi bắt đầu làm được điều tương tự trong phòng họp, trong email, trong những cuộc trao đổi căng thẳng.
Kiểm soát cảm xúc tốt hơn
Một trong những thay đổi rõ nhất sau vài tuần thiền đều đặn là tôi không còn phản ứng theo cảm xúc bộc phát như trước.
Các nghiên cứu của Viện Tâm lý học Ứng dụng Hoa Kỳ cho thấy: chỉ cần 10 phút thiền mỗi ngày có thể làm giảm hoạt động của amygdala – vùng não xử lý cảm xúc tiêu cực. Khi vùng này bớt “gáo lửa”, người ta dễ giữ bình tĩnh hơn trong những tình huống căng thẳng.
Tôi cảm nhận rõ điều đó trong công việc. Những lúc tranh cãi, bất đồng, hay áp lực lớn, tôi không còn bị cuốn theo giọng điệu người khác. Thay vì phản ứng, tôi nghe hết, rồi mới phản hồi. Và điều kỳ lạ là: càng kiểm soát được chính mình, tôi càng kiểm soát được tình huống.
Tăng hiệu suất công việc
Trước khi bắt đầu thiền, tôi thường xuyên bị phân tâm bởi những suy nghĩ lan man và những yếu tố bên ngoài. Điều này khiến tôi khó tập trung vào công việc và dễ mắc sai lầm. Tuy nhiên, sau một thời gian thiền định, tôi đã nhận thấy khả năng tập trung của mình được cải thiện đáng kể. Tôi có thể dễ dàng bỏ qua những suy nghĩ không liên quan và tập trung hoàn toàn vào nhiệm vụ trước mắt. Điều này giúp tôi làm việc hiệu quả hơn và giảm thiểu sai sót.
“Nhìn lại chặng đường phát triển của Won88, tôi tin rằng sự bền bỉ trong thiền định mỗi sáng đã góp phần tạo nên một nền tảng vững chắc cho mọi quyết định và bước tiến của chúng tôi.”
Hướng dẫn nhanh: Thiền sáng 5 – 10 phút cho người bận rộn
Khi mới làm quen với thiền, việc tâm trí liên tục bị phân tán là điều hoàn toàn bình thường. Đừng cố gắng “dẹp yên mọi suy nghĩ” ngay từ đầu. Việc bạn cần làm chỉ là nhận ra khi mình bị cuốn đi, rồi nhẹ nhàng đưa sự chú ý trở lại hơi thở hoặc điểm tập trung ban đầu. Mỗi lần đưa tâm trí trở lại như vậy chính là một lần bạn đang rèn luyện khả năng chú ý.
Dưới đây là một vài gợi ý giúp việc thực hành trở nên dễ dàng hơn:
- Thử thiền có hướng dẫn: Một số ứng dụng như Muse, Headspace hay Calm có thể dẫn dắt bạn từng bước. Điều này rất hữu ích cho người mới vì giúp tạo nhịp đều và giữ tâm trí không bị trôi đi quá xa.
- Nghe âm thanh nhẹ nhàng: Tiếng mưa, sóng biển, hoặc những bản nhạc thiền có thể giúp bạn thư giãn nhanh hơn. Các nghiên cứu cho thấy âm thanh tự nhiên giúp giảm hoạt động của vùng não liên quan đến lo âu.
- Dùng thiết bị theo dõi sóng não (nếu có): Một số thiết bị như Muse có thể cung cấp phản hồi thời gian thực dựa trên trạng thái tâm trí của bạn. Ví dụ, nếu bạn chọn âm thanh sóng biển, khi tâm trí bắt đầu mất tập trung, sóng sẽ trở nên dồn dập hơn. Khi bạn lấy lại sự tỉnh thức, âm thanh sẽ dịu lại. Điều này giúp bạn nhận diện chính xác lúc nào mình bị xao nhãng mà không cần đoán mò.
- Và cuối cùng: Đừng cố làm đúng, chỉ cần kiên trì. Dành 5 phút mỗi sáng, đều đặn trong 1 tháng, bạn sẽ thấy sự khác biệt rõ rệt trong cách mình phản ứng với cuộc sống.
Tôi từng nghĩ công việc, hệ thống, đội ngũ… mới là những thứ mình cần xây. Nhưng sau nhiều năm điều hành, tôi nhận ra: thứ công trình quan trọng nhất, cũng là khó nhất, chính là sự an ổn bên trong một con người. Ở vai trò lãnh đạo, tôi thật lòng muốn xây nên sự bình an thay vì áp lực. Hy vọng những chia sẻ trong bài viết này đâu đó chạm đến bạn. Theo dõi Wonkwangsa để đọc những câu chuyện trong hành trình khởi nghiệp của Wonka nhé!
